วัดพะโคะ หรือวัดราชประดิษฐาน ตั้งอยู่บนเขาพะโคะ หรือเขาพัทธสิงค์ หมู่ที่ 6 ตำบลชุมพล อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา เป็นวัดที่มีความสำคัญมาทางประวัติศาสตร์ โบราณคดีศาสนา เป็นที่ประดิษฐานพระเมาลักเจดีย์ ซึ่งเป็นศิลปะสถาปัตยกรรมทางใต้สมัยกรุงศรีอยุธยาแบบอย่างศิลปะลังกาและเกี่ยวข้องกับตำนานหลวงพ่อทวดเหยียบน้ำทะเลจืด

ตามพงศาวดาร เล่ากันว่า วันหนึ่งมีโจรสลัดแล่นเรือเลียบมาตามฝั่ง เห็นสมเด็จพะโคะเดินอยู่มีลักษณะแปลกกว่าคนทั้งหลายจึงใคร่จะลองดี โจรสลัดจอดเรือและจับสมเด็จพะโคะไป เมื่อเรือแล่นมาได้สักครู่เกิดเหตุเรือแล่นต่อไปไม่ได้ ต้องจอดอยู่หลายวัน จนในที่สุดน้ำจืดหมดลงโจรสลัดเดือดร้อน สมเด็จพะโคะสงสาร จึงเอาเท้าซ้ายแช่ลงไปในน้ำทะเลเกิดเป็นประกายโชติช่วง น้ำทะเลกลายเป็นน้ำจืด โจรสลัดเกิดความเลื่อมใสศรัทธากราบไหว้ขอขมา และนำสมเด็จพะโคะขึ้นฝั่ง ตั้งแต่นั้นมาประชาชนจึงพากันไปกราบไหว้บูชากันเป็นจำนวนมาก

พระพุทธรูปยายสำลี หรือ ทวดหมลี

วัดพะโคะเป็นที่ประดิษฐานพระทุทธรูปปางอุ้มบาตร อายุไม่ต่ำกว่า 300 ปี มีชื่อว่า “พระพุทธรูปยายสำลี” หรือ “ทวดยายหมลี” สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลายเพื่อรำลึกถึงหญิงสูงศักดิ์อารีที่มาสอนชาวบ้านปั่นด้ายและทอผ้า คนท้องถิ่นเชื่อว่ายายสำลีเป็นบุคคลเดียวกับพระนางนวลทองสำลี ผู้ให้กำเนิดครูต้นโนราคนแรก หรือ ขุนศรีศรัทธา นั่นเอง


แผนที่แสดงตำแหน่งเกาะใหญ่อำเภอกระแสสินธุ์(สีเหลือง) วัดท่าคุระและวัดพะโคะ

google map : วัดพระโคะ